ترک

لباس محلی به لباسی گویند که افراد بومی یک منطقه می‌پوشند. این لباس معمولاً برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه و با توجه به منابع موجود در آن منطقه است. كشور ایران به دلیل قدمت بالا و گذشته ای سرشار از فرهنگ غنی، از جمله كشور هایی است كه در هر نقطه آن قومیت و فرهنگ منحصر به فردی را می توان دید. تجمع اقوام در ایران از نشانه های وحدت ملی و یك دلی همه اقوام با همدیگر است

لباس محلی آذری

لباس محلی آذری

دیار آذربایجان از قدیم تاكنون، مهد فرهنگ و هنر و زیبایی بوده است. استان های آذری زبان هر ساله میزبان گردشگران و مسافران زیادی بوده و با آب و هوای خوش و فرهنگ دیرینه خود زبانزد گردشگران می باشد. لباس در فرهنگ آذری از قرن ها پیش نمادی از فرهنگ و هنر این سرزمین بوده است. در سال های اخیر استفاده از لباس های محلی در زندگی روزمره شهر نشینان كمرنگ تر شده ولی همچنان در مراسم ها و آئین های مختلفی رنگ و بوی خود را حفظ كرده و مورد استفاده قرار می گیرد. خصوصا روستاییان و عشایر همچنان با همان لباس های اجداد خود كه نشانه ای از شجاعت و دلاوری است ظاهر می شوند.

لباس اصیل آذربایجانی نشان‌دهندهٔ وضعیت تأهل و سن می‌باشد که رقص آذربایجانی با لباس آذربایجانی به اجرا درمی‌آید. از قرن بیستم به بعد، لباس آذربایجانی در شهرها کاربرد خود را از دست داده و حالت مدرنیته به خود گرفته‌است؛ ولی عموماً در مناطق عشایری و روستایی و مناطقی که اهالی آذربایجانی سکونت دارند، به مانند سابق کارکرد خود را حفظ کرده‌است.

لباس های مخصوص بانوان همه ویژگی های یك پوشش كامل را داشته است. جوان تر ها با رنگ های شاد و شادی بخش، با دور دوزی ها و نقش نگارهای زیبا و همچنین جنسی از ترمه و ابریشم لباسی بر تن می كردند. زنان این خطه كلاهی بر سر خود می گذاشتند به نام "برك". زنان با سن بالاتر غالبا سربندی روی روسری خود می بستند كه به آن"یایلیق" می گویند. مردان این سرزمین با پوشیدن كت های بلند و گذاشتن كلاهی پشمی بر سر، در كنار سادگی در پوشش از اصالت بالای خود می گویند.

لباس محلی کردی

لباس محلی كردی

پوشاک مردان و زنان کرد شامل تن‌پوش، سرپوش و پای‌افزار است. ساخت و کاربرد هریک از این اجزا، بسته به فصل، نوع کار و معیشت و مراسم و جشن‌ها با یکدیگر تفاوت دارد. هرچند پوشاک نواحی مختلف کردستان مانند اورامان، سقز، بانه، گروس، سنندج، مریوان و… متفاوت است، اما از نظر پوشش کامل بدن، همه با هم یکسان هستند. پیش از ورود پارچه، کفش‌های خارجی و سایر محصولات داخلی به کردستان، بیشتر پارچه‌ها و نیز پای‌افزار مورد نیاز توسط بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می‌شد.

لباس های كردی از قسمت های مختلفی تشكیل می شود كه هر قسمت كاربردی بجا دارد. اغلب مردان شلواری گشاد به نام"پاتول" می پوشند. نیم تنه های مختلفی به نام های "چوخه" و "ملكی" به تن می كنند. بر سرخود پارچه ای به نام "دستار" می پیچند و یا كلاهی به نام "پیچ وكولاو" با تقش و نگار هایی زیبا بر سر می گذارند.

پوشش زنان این منطقه نیز بسیار پوشیده و نشانگر فرهنگ اصیل آن ها می باشد. زنان غالبا شلواری گشاد از جنس حریر بر پا می كنند كه به آن "جافی" می گویند. شالی به كمر می بندند و نیم تنه ای به نام "كلنجه" بر تن می كنند. روسری بلندی به نام "كلكه" یا كلاهی به نام "كلاو" بر سر می گذارند. از روسری زنان کرد معمولا پولک هایی آویزان هست و رنگ های مختلفی دارد. از ویژگی های چشم گیر لباس های كردی، رنگ های شاد و جذاب آن ها می باشد.

لباس محلی مردان گیلانی

لباس محلی مردم استان گیلان

لباسهای محلی زنان گیلان را می توان به سه بخش شرق، غرب و مرکز تقسیم بندی کرد که لباس زنان شرق گیلان به لباس "قاسم آبادی" ، زنان غرب گیلان "تالشی" و لباس زنان مرکزی گیلان با عنوان "رسوخی" معروف است. لباس قاسم آبادی از قدیمی ترین و اصیل ترین لباس های ایران و مشرق زمین است.

این لباس شامل یک روسری زیرین به نام (مندیل) که به جای آن از کلاه نیز استفاده شده و با تعداد زیادی سکه در قسمت پیشانی تزیین می شود، جلیقه این لباس به مانند جلیقه های دیگر بوده با فرق این که با سکه تزئین شده است. پیراهن لباس قاسم آبادی تفاوت خاصی با پیراهن های نقاط مختلف گیلان دارد. دامن آن نیز از پارچه ساده و یا گل دار که روی آن با فرم استانداردی نواردوزی شده تشکیل می شود.

لباس زنان قاسم آبادی

اما لباس قاسم آبادی تنها یک نمونه از مدل های متنوع لباس بانوان گیلانیست. چند نمونه معروف دیگر از پوشش مردم گیلان زمین عبارتند از:

لَچَک که همان روسری یا سربند مخصوص زنان گیلانی است.

چادر شب پارچه ای زیبا و رنگارنگ است که قدمت بسیار طولانی دارد و نسل به نسل دختران بافت آن را از مادران خود آموخته اند. چادر شب نوعی کمرپیچ برای زنان محلی گیلان و مازندران به حساب می آید.

الجاقبا پوشش دوخته شده ای از مخمل یا پارچه چادر شب است که پـوشش زنان در کوهستانهای شرقی و قاسم آباد بوده است.

شلیته یا کوتاه تومان (تنبان) دامنی کوتاه و پرچین است که به آن "گرد تومان" نیز می گویند. دامن، دراز تومان واژه ایسـت که برای دامن بلند چین دار در مرکز و شرق گیلان استفاده می شود درغرب گیلان تالشیها آن را "شلار" می گویند.

لباس محلی زن گیلانی به واسطه تنوع رنگ و نوع پوشش یکی ازبهترین انواع لباسهای محلی ایران است که باید به عنوان یکی از نشانه‌های هویت ملی حفظ و ماندگار شود.

لباس محلی مردم خراسان

لباس محلی خراسان بزرگ

استان خراسان به دلیل وسعت بزرگی که دارد، همچنین به دلیل اختلاط اقوام مختلف ایران در این استان، تنوع بسیاری در پوشش و لباس محلی آن دیده می شود. می توانید اقوام ترکمن، کرمانج، تربت جام و بسیاری دیگر را در این استان پیدا کنید که تشابه لباس هایش به اقوام اصیل آن ها در دیگر نقاط ایران بر می گردد. به عنوان مثال اقوام کُرد خراسان لباس هایش بسیار شبیه دیگر اقوام کُرد کشور است.

لباس های محلی مردم خراسان شمالی با داشتن تنوع چشمگیر رنگ و طرح، علاوه بر این که پوشش اسلامی و کاملی برای زنان و مردان است، چون بیشتر برگرفته از زیبایی های طبیعت و رنگ های شاد فصل بهار هستند، سبب آرامش روحی و روانی استفاده کنندگان هم می شود. البسه زنان و دختران کرمانج این استان غالبا شامل پنج قسمت یاشار یا اغلب (چارقد)، کراس (بلوز)، شیلوار (دامن)، جلیقه و شلیته است.

مردان کرمانج لباسشان شامل عرق چین که لاو، لچگ و... است که همانند پوشاک بانوان دارای رنگ های شاد و برگرفته از طبیعت است. هرچند بسختی می توان در شهرهای این استان چنین پوششی را دید، اما هستند خانوارهایی که هنوز لباس برایشان اهمیت سابق را دارد، بنابراین اگر گذارتان به این منطقه از ایران افتاد کار سختی برای یافتن چنین لباس هایی در این منطقه نخواهید داشت.

ترکمن های مانه و سملقان هم جزئی از خراسان شمالی اند، اما آنها شاید از معدود قوم های ایرانی هستند که هنوز با همان شکل و شمایل سابق لباس می پوشند. پوشش بانوان و مردان ترکمن خراسان شمالی با استفاده از ابریشم و پشم گوسفندان تهیه می شود و بیشتر شامل چاوک، کولته، چلپی و یلک است.

چاوک، لباسی شبیه مانتوهای امروزی است که پارچه آن از ابریشم قرمز رنگ و آستر زیر پارچه نیز در حاشیه ها و سرآستین ها سوزن دوزی دارد. چلپی، زیباترین لباس سوزن دوزی ترکمن و از جنس ابریشم است که با داشتن تنوع و ظرافت خاصی در مراسم ازدواج به عروس می پوشانند. یلک هم تنها لباسی است که با زیورآلات و سکه تزئین می شود و بر سر می اندازند و جنس آن نیز از ابریشم است.

«دون» نام لباس محلی مردان ترکمن است که جنس آن ابریشم قرمز تیره و با راه راه مشکی بوده و نوع سوزن دوزی آن، قیطان دوزی است که با عرض دو سانت و به رنگ مشکی و قرمز در کناره ها و سرآستین لباس دوخته می شود.

لباس محلی مردان سیستانی

لباس محلی مردم سیستان

تن‌پوش مردان سیستانی

پیراهن چل تریز: پیراهن گشاد و پرچینی که قد آن تا میان ساق پا می‌رسد، آستین آن ازدو تکه و یک مرغک تشکیل می‌شود و مچ‌دار است و برای گشادی دامن آن از ترکهای راسته و گود استفاده می‌کنند. برای دوخت این لباس ۸ تا ۱۰ متر پارچه نیاز است و اغلب به رنگ سفید است. این پیراهن از ۴۰ تکه تشکیل می‌شود، دور سجاف و سرمچ آن را با نخ سیاه، سیاه‌دوزی می‌کنند و روی آن کمربند شانه کش می‌بندند.

پیراهن برچاک: پیراهنی بلند و گشاد تا پایین زانو که درقسمت پایین دامن گشادتر است با آستین بلند و گشاد و بدون سردست که دو طرف دامن، پیراهن چاکدار است و به آن برچاک می‌گویند. یقه گرد دارد که چاک گریبان آن بر روی شانه چپ به وسیله دکمه بسته می‌شود.

شلوار: شلوار پرچینی که لیفهای برگردان دارد، از دو ساق و یک میان ساق فراخ تشکیل شده‌است، شلوار به وسیله بندهای بومی که توسط خود مردم منطقه بافته می‌شود بر روی بدن استوار می‌گردد. برای دوخت آن ۶ تا ۸ متر پارچه نیاز است.

پیراهن معمول: این پیراهن از گذشته تاکنون دستخوش تغییر و تحول گشته و از گشادی شلوار آن کاسته شده‌است. پیراهن مردان سیستانی درگذشته راسته و گشاد و جادار دوخته می‌شد، در جلو فاقد سجاف و از سرشانه شکافی مورب تا زیر سینه داشت که به وسیله دکمه‌ای روی شانه بسته می‌شد، روی آن با ابریشم سفید خامه‌دوزی می‌شد، آستین گشاد و پر چین و مچ‌دار داشت و قد آن تا زیر زانو می‌رسید.

جیب چهارگوش در پهلوها داشت. به مرور زمان از گشادی آستین آن کاسته شد و به شکل راسته با مچ درآمد. در جلو سجاف با یقه یا بدون یقه و قد آن تا زانو در دو طرف پهلو دارای چاک و جیب چهارگوش است.

لباس محلی زنان سیستانی

تن‌پوش زنان سیستانی

پیراهن تاجیک: قد این پیراهن یک‌وجب بالای زانو است و دارای یک برش راسته است که در دو طرف پهلوها چاکی تا بلندی باسن بزرگ دارد. جلو این لباس تا زیر سینه بازاست و سجافی مزین به گلدوزی با نخ سیاه (سیاه‌دوزی) دارد. سرشانه و آستین بدون درز روی دو لابسته برش می‌خورد و آستین از سه برش تشکیل شده‌است.

شلوار: پیراهن پاچین زنان سیستانی با شلواری که در منطقه کوتَنَه نام دارد پوشیده می‌شد. این شلوار از دو ساق مخروطی و میان ساق کمچین تشکیل می‌شد و کمر لیفهای در لبه شلوار سجاف می‌خورد و روی آن بادست یا چرخ تزیین می‌شد.

پیراهن دو گریبانه: قد این پیراهن تا زیر زانو است و در یقه پشت و جلو آن چاک می‌خورد و به‌همین علت به آن دو گریبانه می‌گویند. مدل این پیراهن شبیه پیراهن تاجیک است با این فرق که قد آن بلندتر و بدون چاک و برش زیر آستین چین می‌خورد. این پیراهن با شلوار پوشیده می‌شود.

جلیقه: از پارچه ساده و تیره رنگ دوخته می‌شود، یقه آن هفت است که تا کمرگاه می‌رسد و روی آن با نوار قیطان نقشبندی می‌شود.

کت: کت محلی کوتاه که آستین‌های آن بلند و راسته و یقه آن گرد است و از رنگ‌های شاد برای این پوشش استفاده می‌شود، روی آن با نوار تزیین می‌شد و در هنگام سرما از کت‌های چرمه دار و قزن لاله دار استفاده می‌کردند.

لچک یا دستمال سر: آن را تازده و در جلو سر گره می‌زنند و دو طرف لچک را لای دستمال می‌زنند و موها به شکل چتر از زیر دستمال نمایان می‌شود.

• آشنایی با مراسم عروس بران

سرپوش یا چارقد: پارچه چهارگوش رنگی یا سفید که آن را بر روی لچک می‌پوشیدند.

روبند: بعضی از بانوان برای پوشاندن صورت خود از روبند استفاده می‌کردند که این روبند از پارچه‌های کتانی سفید تهیه می‌شد و در محل چشم‌ها به‌طور سـنتی توردوزی می‌گردید و به وسیله بند به پشت سر بسته می‌شد و قد آن تا زیر سینه می‌رسید.

کلاه: بعضی از بانوان سیستانی از کلاهکی به شکل عرقچین استفاده می‌کردند که روی آن نقشبندی شده‌است.

چادر: طرح آن چهارگوش و جنس آن از پنبه است و توسط بومیان منطقه بافته می‌شود. این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط بر روی سر می‌اندازند و قد آن تا کناره‌های زانوها و پایین‌تر می‌رسد. نوع نامرغوب آن جاوَند نامیده می‌شد و نوع دیگر که مختص اعیان و اشراف بود از چهارخانه‌های ریز با نخ ابریشم بافته می‌شد.

کفش: مدل تخت چوبی که رویه چرمی داشت و افراد معمولی استفاده می‌کردند. اُرسیهای سرکج یا نوک برگشته مخصوص بانوان ثروتمند بود.

تُنبون: دامن پرچین که درمنطقه به تنبون شگاد معروف است. زنان سیستانی دامنی را به جای شلوار در زیر پیراهن تاجیک می‌پوشیدند که عرض دامن به ده متر می‌رسید

لباس محلی زنان همدان

لباس محلی مردم همدان:

لباس اهالی همدان از سرپوش گرفته تا کفش میان مردان و زنان چندان تفاوتی ندارد. بافت پارچه و کفش ها بخصوص گیوه پیش از ورود اجناس خارجی یا کارخانه ای آن در روستاها و آبادی های این استان متداول است. ناگفته نماند گیوه های ملایر که به آن «آجیده» می گویند شهرت بسیاری در این منطقه دارد.

پوشاک زنان این منطقه هم شامل چارقد، تن پوش و پاپوش است. در مناطق کردنشین این استان مثل تویسرکان و اسدآباد چارقد را «سرکی» می گویند و از جنس متقال، نجمه، اطلسی و ابریشم تهیه می کنند. از روبند امروزه کمتر استفاده می شود، اما در گذشته بسیار متداول بوده است. تن پوش دیگر زنان این منطقه تومبال یا «پاتول» است که زنان آن را زیر دامن های چین دار کوتاهی که به آن «شوال قری» یا «قرقره تومبان» گفته می شود، می پوشند.

لباس محلی مردان لر

لباس محلی مردم غیور لر :

لباس مردمان بختیاری و غیور مردان لر نشانه ای از مردانگی و غیرت آن ها از دیرباز تاكنون بوده. مردمان بختیاری حتی در مناطق شهری هنوز هم از لباس های دیرینه خود استفاده می كنند و این پوشش را افتخاری برای خود می دانند. مردان بختیاری كلاهی نمدی و مشكی رنگ بر سر می گذارند كه كاملا گرد و از نمدی مرغوب تهیه شده است.

لباس مردان لر بختیاری

سرپوش مردان لر بختیاری کلاهی نمدی است که به آن کلاه خسروی هم گفته می‌شود و به رنگ‌های مشکی و قهوه‌ای روشن و تیره و سفید است.

مردان لر بختیاری پیراهنی به نام چوقا به تن می‌کنند که دست بافت زنان عشایر است که از پشم بز به دو رنگ سیاه و سفید تهیه می‌شود و خاصیت ضد باران دارد و گرما را در زمستان نگه‌می‌دارد و در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می‌کند.